De-energization en Vergrendeling: Cruciale Stappen voor Veilig Onderhoud

• Geplaatst op 5 November 2024
• Door Birgit
• 0

De-energization en vergrendeling zijn twee cruciale stappen in het Lockout Tagout (LOTO)-proces, een veiligheidsprocedure die wordt gebruikt om gevaarlijke energie te isoleren en te beheersen tijdens onderhouds- of reparatiewerkzaamheden aan machines en apparatuur. Deze procedures zijn ontworpen om werknemers te beschermen tegen onverwacht opstarten, beweging of energieontlading van machines en installaties die kunnen leiden tot letsel of zelfs dodelijke ongevallen.

Het proces

De-energization betekent simpelweg het verwijderen of uitschakelen van energie uit een apparaat of systeem voordat er onderhoud, reparatie of andere werkzaamheden aan worden verricht. Het doel is om ervoor te zorgen dat er geen gevaarlijke energie aanwezig is die onverwachts vrij kan komen, waardoor machines per ongeluk opstarten of dat er onverwacht energie vrij komt waardoor de werkomgeving veilig blijft voor de onderhoudsploeg.

Het de-energization proces omvat verschillende stappen, zoals het uitschakelen van de apparatuur, het uittrekken van stekkers, het loskoppelen/omzetten van schakelaars, of het afsluiten van energiebronnen zoals hydraulische en pneumatische systemen. De-energization is een cruciale veiligheidsmaatregel in industriële omgevingen, omdat het zorgt voor een veilige werkomgeving tijdens werkzaamheden aan machines of installaties. Energieverlies controleren, verifiëren dat alle energie daadwerkelijk is weggenomen door het systeem te testen of restenergie (residual energy) af te voeren.

Zodra de-energization is uitgevoerd, wordt de vergrendeling toegepast. De vergrendeling houdt in dat er een veiligheidshangslot of andere lockout-tagout vergrendeling op de apparatuur of de energiebron wordt geplaatst, denk bijvoorbeeld aan een vergrendeling voor stroomonderbrekers of afsluitervergrendeling. Hiermee wordt voorkomen dat het apparaat of de energiebron onbedoeld wordt ingeschakeld terwijl werknemers ermee bezig zijn. 

Wat is gevaarlijke energie?

Gevaarlijke energie verwijst naar energiebronnen die, indien onbeheerd of onverwacht vrijgekomen, ernstig letsel of zelfs de dood kunnen veroorzaken. Hieronder staan enkele soorten gevaarlijke energie beschreven, met voorbeelden van de risico's die ze met zich meebrengen:

1. Elektrische energie is aanwezig in hoog- en laagspanningsleidingen en -apparatuur. Blootstelling kan leiden tot elektrische schokken, secundair letsel door val of schrikreactie, en brand door vlamboog.
2. Chemische energie kan vrijgekomen bij chemische reacties. Gevaarlijke reacties kunnen brand of explosies veroorzaken. Chemische energie ontstaat door chemische reacties. Gevaarlijke reacties, zoals verbranding of explosie, kunnen optreden bij contact met bepaalde stoffen en kunnen brand of ernstige verwondingen veroorzaken.
3. Thermische energie is voorkomend bij extreme temperaturen, zoals in explosies of bij vlammen. Blootstelling kan leiden tot brandwonden of, bij lage temperaturen, tot bevriezing.
4. Stralingsenergie is afkomstig van elektromagnetische bronnen zoals lasers en röntgenstraling. Kan leiden tot brandwonden of genetische schade. Onbeschermde blootstelling kan leiden tot brandwonden, stralingsziekte, en in sommige gevallen genetische schade.
5. Kinetische energie is aanwezig in bewegende apparatuur of materialen. Ook na uitschakeling kunnen onderdelen blijven bewegen of onverwachts in beweging komen, wat een groot risico op letsel vormt.

Door deze energiebronnen te identificeren en de-energization toe te passen, kunnen bedrijven een veiliger werkklimaat creëren en de risico’s op ongevallen aanzienlijk verminderen.

Wat is potentiële energie?

Naast gevaarlijke energie bestaat er ook potentiële energie, wat verwijst naar de opgeslagen energie in een object of systeem. Deze energie kan worden omgezet in andere vormen van energie wanneer het object beweegt of van toestand verandert. Deze energie is vaak aanwezig in opgetilde, zwevende of opgerolde materialen en is een cruciaal concept in de natuurkunde en engineering. Potentiële energie kan zich in verschillende vormen manifesteren, afhankelijk van de specifieke omstandigheden en de omgeving waarin het zich bevindt.

In de context van industriële en technische toepassingen zijn er verschillende soorten potentiële energie die belangrijk zijn om te begrijpen, vooral met betrekking tot veiligheid. Hieronder worden drie belangrijke types potentiële energie beschreven, elk type heeft unieke kenmerken en bijbehorende risico's die kunnen leiden tot ongevallen als de energie niet goed wordt beheerd.

1. Hydraulische potentiële energie is de energie die is opgeslagen in een vloeistof onder druk. Voorbeeld: Onder druk kan de vloeistof worden gebruikt om zware voorwerpen, machines of apparatuur te verplaatsen. Denk bijvoorbeeld aan een brug in een autogarage. Het vrijkomen van hydraulische energie kan ertoe leiden dat iemand wordt verpletterd of geraakt door bewegende machines, apparatuur of andere voorwerpen.
2. Pneumatische potentiële energie is de energie die is opgeslagen in lucht onder druk. Voorbeeld: Onder druk kan de lucht worden gebruikt om zware voorwerpen te verplaatsen en apparatuur aan te drijven. Het vrijkomen van pneumatische energie kan ertoe leiden dat iemand wordt verpletterd of geraakt door bewegende machines, apparatuur of andere voorwerpen.
3. Potentiële gravitatie-energie is de energie die samenhangt met de massa van een voorwerp en de afstand tot de grond. wanneer iets door de zwaartekracht kan vallen of rollen, denk aan een knikker van een heuvel.

Hoe identificeer ik gevaarlijke energie en hoe beoordeel ik het risico?

Voordat het werk begint, moet er een risicobeoordeling worden uitgevoerd om gevaarlijke energie met betrekking tot het uitgevoerde werk te identificeren. Het volgende moet hierin worden opgenomen:

1. Identificeer alle uit te voeren taken
2. Identificeer alle potentiële bronnen van gevaarlijke energie
3. Beoordeel het risiconiveau voor elke taak en het bijbehorende gevaar
4. Bepaal hoe iedere geïdentificeerde energiebron spanningsloos moet worden gemaakt
5. Identificeer alle spanningsloze energiebeheersingsapparaten die moeten worden afgesloten

De-energization en vergrendelen zijn cruciale veiligheidsmaatregelen om gevaarlijke energiebronnen te isoleren en onbedoelde activatie van machines of apparatuur te voorkomen. Deze procedures zijn noodzakelijk om werknemers te beschermen tegen letsel door onverwachte energieontladingen tijdens onderhoud of reparaties. Verschillende soorten gevaarlijke energie, zoals elektrische, thermische, chemische en potentiële energie, moeten worden geïdentificeerd en gecontroleerd. Een goede risicoanalyse en duidelijke lockout-procedures zijn essentieel om veilig te werken met gevaarlijke machines en energiebronnen.

Wil je hierover meer weten of heb je vragen, neem dan gerust contact op met ons.