Gevaarlijke energiebronnen: Risico's en veiligheidsmaatregelen

• Geplaatst op 10 December 2024
• Door Birgit
• 0

Op de werkvloer kunnen gevaarlijke energiebronnen, zoals elektriciteit, vloeistoffen onder druk, potentiële energie, thermische energie en gevaarlijke chemicaliën, aanzienlijke risico's met zich meebrengen. Wanneer deze energiebronnen onverwacht vrijkomen, kunnen ze ernstige verwondingen of zelfs de dood veroorzaken. Daarom is het essentieel om deze energiebronnen zorgvuldig te beheersen en veiligheidsmaatregelen te treffen, zowel voor het werkproces als tijdens onderhoudswerkzaamheden.

Wat zijn gevaarlijke energiebronnen?

Gevaarlijke energie omvat elke energiebron die een risico vormt voor letsel of overlijden van werknemers. Sommige bronnen, zoals elektriciteit, zijn duidelijk herkenbaar, terwijl andere minder voor de hand liggen en daardoor vaak over het hoofd worden gezien. Het is daarom cruciaal om alle vormen van gevaarlijke energie te identificeren en te isoleren om ongelukken te voorkomen.

Primaire energie vs. Restenergie

Het beheersen van gevaarlijke energie vereist een goed begrip van zowel primaire als restenergie. Primaire energie verwijst naar de actieve energiebron die nodig is om machines of apparatuur in werking te stellen, zoals elektriciteit, brandstof, perslucht of hydraulische vloeistoffen. Deze energie wordt direct gebruikt om een proces in gang te zetten.

Restenergie is de energie die achterblijft in systemen nadat de primaire energiebron is uitgeschakeld. Dit kan bijvoorbeeld de druk zijn in een hydraulisch systeem of de elektrische spanning in een circuit. Het is cruciaal om deze restenergie veilig te isoleren of te ontladen, omdat deze, zelfs na het uitschakelen van de machine, nog steeds gevaarlijk kan zijn. Beide energiebronnen moeten zorgvuldig worden beheerd om ongelukken tijdens onderhoudswerkzaamheden te voorkomen.

Verschillende gevaarlijke energiebronnen

1. Elektriciteit is één van de meest voorkomende en gevaarlijke energiebronnen op de werkvloer. Het kan schade veroorzaken door het aandrijven van bewegende machineonderdelen of door het onder spanning staan van elektrische circuits. Blootstelling aan spanningen boven de 50 volt kan leiden tot elektrocutie of ernstige brandwonden.
2. Vloeistoffen onder druk Vloeistoffen en gassen die onder hoge druk staan, zoals in pneumatische en hydraulische systemen, vormen een aanzienlijk risico voor werknemers. Deze stoffen worden vaak via leidingen naar machines getransporteerd. Onverwacht vrijkomen van deze onder druk staande stoffen kan leiden tot explosies of ernstige verwondingen door mechanische gevaren of direct contact met de stoffen, die vaak gevaarlijk heet of chemisch agressief zijn.
3. Potentiële energie Potentiële energie is de energie die een object bezit vanwege zijn positie of toestand. Een voorbeeld hiervan is een object dat zich op een hoogte bevindt, zoals een hefwerktuig of een machineonderdeel. Als dit object plotseling valt of in beweging komt, kan de opgeslagen energie vrijkomen en ernstige verwondingen veroorzaken.
4. Thermische energie Thermische energie vormt een ander risico op de werkvloer, vooral wanneer materialen zoals hete oliën, stoom of gassen in de nabijheid van werknemers komen. Temperatuurstijgingen boven de 50°C kunnen brandwonden veroorzaken, terwijl bevriezingsgevaar ontstaat bij het werken met vloeibaar gemaakte gassen zoals stikstof. Het correct afkoelen of veilig afvoeren van deze materialen is essentieel om letsel te voorkomen.
5. Gevaarlijke chemicaliën Chemische stoffen, zoals benzine, diesel, gas of zure batterijen, vormen eveneens een gevaarlijke energiebron. Deze stoffen kunnen explosief, brandbaar of giftig zijn. In veel gevallen worden deze stoffen in machines verwerkt of opgeslagen, wat kan leiden tot lekken of gevaarlijke reacties als de beveiliging niet goed werkt. Het omgaan met gevaarlijke chemicaliën vereist strikte veiligheidsprotocollen om ongecontroleerde reacties of schadelijke blootstelling te voorkomen.

Praktijkvoorbeelden: Gevaren op de werkvloer

Uit cijfers van de Arbeidsinspectie blijkt dat jaarlijks tussen de 50 en 70 mensen overlijden door bedrijfsongevallen, waarbij de bouw, industrie en vervoer de gevaarlijkste sectoren zijn. Deze ongevallen worden vaak veroorzaakt door de onzorgvuldige omgang met machines, gevaarlijke stoffen of een gebrek aan veiligheidsmaatregelen. Bovendien worden veel lange termijn ziekten, zoals aandoeningen door blootstelling aan gevaarlijke stoffen, niet altijd direct gekoppeld aan de werkomstandigheden, maar dragen ze bij aan een verhoogd risico op vroegtijdige sterfte.

Een voorbeeld van een incident is een ongeluk met een hydraulisch systeem, waarbij restenergie niet goed was geïsoleerd. Dit leidde tot een plotselinge drukontlading die een werknemer ernstig verwondde. Een ander veelvoorkomend incident betreft een elektrische lekkage in een machine. Hierbij raakte een werknemer per ongeluk een ongeïsoleerde kabel aan, met een fatale elektrocutie als gevolg.

Het belang van Lockout-Tagout (LOTO)

Een van de belangrijkste procedures om ongelukken met gevaarlijke energiebronnen te voorkomen is de Lockout-Tagout (LOTO) procedure. Hierbij wordt de primaire energiebron van een machine afgekoppeld en geïsoleerd voordat onderhoudswerkzaamheden worden uitgevoerd. Dit omvat het uitschakelen van machines, het vergrendelen van schakelaars en het plaatsen van waarschuwingslabels om ervoor te zorgen dat de machine niet per ongeluk opnieuw wordt ingeschakeld. Als laatste stap wordt ook nog getest (tryout) of de uitschakeling daadwerkelijk volledig is. Ook is het van groot belang dat restenergie, zoals hydraulische druk of elektrische spanning, wordt ontladen of geblokkeerd.

Conclusie

Het beheer van gevaarlijke energiebronnen is van cruciaal belang om de veiligheid op de werkvloer te kunnen waarborgen. Werknemers moeten zich bewust zijn van de verschillende soorten energiebronnen die aanwezig kunnen zijn in hun werkomgeving en de risico's die deze met zich meebrengen. Door strikte veiligheidsmaatregelen te volgen, zoals het isoleren van energiebronnen en het implementeren van de Lockout-Tagout-procedure, kunnen veelvoorkomende ongevallen voorkomen worden. Veiligheidsbewustzijn en trainingen dragen hier zeer aan bij.

Wilt u meer weten over de mogelijke gevaren van de energiebronnen op uw werkplek? Neem dan contact op met onze specialisten. Zij staan klaar om u verder te helpen!